zRaparakebi

qarTuli zRaprebi



qarTuli zRapari 1: codvis bartyeba

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.

 

       mefe amirans Zmadnafici hyavda, saxelad gubazi. amirani da gubazi bavSobidan erTad izrdebodnen. gubazis mama erTi ubralo da Raribi mejinibe iyo. erTxel misma gambedaobam amiranis mama, saqarTvelos didi mefe demetre, Turme sikvdils gadaarCina. im dRidan moyolebuli demetre mefem gubazi iSvila da amiranTan erTad SviliviT zrdida. mamis sikvdilis Semdeg qveynis mmarTveloba amiranma Caibara, Zmadnafici ki gverdSi amoiyena. ori Zma mTels saqarTvelos Zmurad, kacurad da samarTlianad ganagebda. xalxsac Zalian uyvarda orive, mefeca da misi ganmzraxic. 

 

       erT dRes saqarTvelos sazRvrebs sparsi dampyroblebi moadgnen. qveyana saomar mdgomareobaSi aRmoCnda. wamis dakargva ar SeiZleboda! amiranma samxreTsa da aRmosavleT saqarTveloSi Sehkra jari, gubazi ki dasavleT saqarTveloSi gadaagzavna jaris gamosayvanad. sam dReSi ori jari da ori Zmobili rusTavsa da Tbiliss Soris gadaSlil gamarjvebis velze Seeyarnen da sparselebis sapirispirod dabanakdnen. qarTuli jari erT muStad Sekruli idga da yvela jariskaci kbilebamde iyo SeiaraRebuli. brZola ganTiadisas unda gamarTuliyo. amiranma da gubazma mgzavrobiT daqanculi mebrZolebi daasvenes da winasabrZolo sadili gamarTes, rom mtris Sesaxvedrad meore dRisTvis jari danayrebuli, dasvenebuli da momZlavrebuli yofiliyo. sadilisas gubazs sulSi eSmaki SeuZvra da Rvinos da saWmels daaxarba. gubazi ise daTvra da muceli ise amoiyora, rom mTeli Rame mousvenrad gaatara, gamTeniisas ki Rrmad CaeZina.

 

       gaTenda. sparselebis karavi matlis xrovasaviT aiSala. amiranma Tavisi jari brZolisTvis moamzada, gubazi da misi jari ki arsad Canda. mefem bolo wuTs Seityo Zmobilis suliT dacema, kuWis erTguleba da erisa da Zmobis Ralati. Zlier ewyina mefe amirans Zmis xeliT Tavisi da mTeli saqarTvelos bedis iafad gayidvis ambavi, magram raRas izamda? glovisa da godebis Jami axla ar iyo. mefem gubazis jaris saTaveSi muSni mxedarTmTavari daayena da usjulo mters risxvasaviT daatyda Tavs. brZolam mTeli dRe gastana. gamarjvebis saswori xan iqiT ixreboda, xan aqeT. bolos isev qarTvelebma imarjves da am Sen gonja sparselebs sul kudiT qva asrolines, ise misdies ganjamde.

 

       gubazs dRis miwuruls gamoeRviZa. Seityo ra Tavisi ambavi, guls Semoeyara. sinanuli ewada, magram ver Svreboda, _ icoda, RalatisTvis mwared daisjeboda da mTeli misi arseba erTbaSad SiSma moicva. mis sulSi Cabudebuli grZneuli eSmaki ar asvenebda da xan erT codvil fiqrs unergavda gonebaSi da xan meores. bolos SeSinebul gubazs saso sul mTlad warekveTa da borotebas bolomde danebda. gadawyvita, radac ar unda dasjdomoda, sakuTari tyavi gadaerCina. xoda, ifiqra da mixvda, rom sasjelisgan daxsnisTvis Tavad misi Zmobilis, mefe amiranis gzidan CamoSoreba iyo saWiro. saswrafod Semoikriba Tavisi dasi da rwmunebulebi, da mefis winaaRmdeg SeTqmuleba moawyo. amaTi umetesobac daTanxmda, vinc ar daTanxmda da SeewinaaRmdega, _ pirad mcvelebs adgilze aakuwina.

 

       cota xanSi gamarjvebuli mefe gubazi, muSni mxedarTmTavari da maTi TanamebrZolebic gamoCndnen. mefe pirdapir gubazis karvisken gaeSura ise, rom gulSi misi Zmadnaficis patiebis da masTan gulaxdili saubris garda araferi sdebia sxva. karavSi Sesul mefes gubazi uknidan eca da zurgSi sakuTari xeliT gauyara maxvili. mefe rom aRar gamoCnda, mere muSni mxedarTmTavari wavida Tavisi xelmwifis mosaZieblad. gubazis xeliT masac igive bedi ewia, rac amiran mefes. amis mere gubazma mxcovan medroSes uxmo da orive gvamis dasamarxavad momzadeba daavala, TviTon ki jaris win gamovida da xmamaRla ganacxada, amiran mefe da muSni mxedarTmTavari daWrilebi yofilan, TqvenTvis gulis gatexva ar undodaT da araferi giTxres, Torem Sav dReSi arian, didi dRe aRar uweriaT da suls Rafaveno. jarma es tyuili advilad daijera, radgan, im xanaSi oms iseTi sisxlisRvra sdevda xolme Tan, rom xSirad mebrZolebi Tavidan fexebamde mtris sisxliT iyvnen galumpulebi. gubazma cota xanSi isic dasZina, mefis bolo survili is iyo, rom aqve, am brZolis velze dagvemarxao.

 

       meore dilas qristeanuli wesiT da CveulebiT damarxes mefe da muSni mxedarTmTavari. gamosamSvidobebeli sityva Tavad gubazma waikiTxa da yurebCamoyril jarsac mamasaviT mimarTa. amasobaSi mefe amiranis da muSni mxedarTmTavris sikvdilis ambavi qarTvelma moRalateebma, romlebic sparselebisTvis jaSuSobdnen, iranis Sahs moaxsenes. Sahma rom gaigo, qarTvelebs mefe da mxedarTmTavari aRara hyavTo, gadidgulda, Zalebi moikriba, ganjidan motrialda da Tbilisisken mimaval qarTvelebs ucabedad daesxa Tavs. qarTveli jaris didi nawili am brZolaSi amowyda. SeSinebuli gubazi saswrafod danebda da iranis Sahs erTguleba Sehfica, sanacvlod ki saqarTvelos xanoba miiRo.

 

       gavida mTeli weli da boroti mtris xelSi Cavardnil deda saqarTvelos mosveneba ar mieca. gubaz xanic Sav dReSi iyo, rom icodeT. jer Zmisa da mefis Ralati da Tavisi Tavis gaTaTreba uRrRnida guls, mere kidev mTeli eris damoneba-ganadgureba ar aZlevda mosvenebas, _ sindisi awuxebda usindiso kacs da sicocxle ejavreboda. aRar icoda ra eqna da ra moemoqmeda. dRisiT daCoqebuli eris saqme ar asvenebda, RamiT _ Cadenili ori mkvleloba urRvevda Zilis simSvides. sasaxlis eqimebmac verafriT uwamles gubaz xans da bolos isRa urCies, modi, saqveynod ganvacxadoT Seni avad yofnis ambavi da, iqneb, dedamiwis zurgze vinme moiZebnebodes, vinc am sasowarkveTisgan gankurnebis wamali icis da mogarCenso. gubazic daTanxmda. daaweses didi jildo da gaavrceles ambavi CineTidan espaneTamde. vin ar movida da vin ar inaxula gubaz xani da veravin uwamla. sasaxlis kars bolos ori brma mRvdeli moadga. oSkeli mRvdlebi varT da mefis Wiris wamalic Cven viciTo, ase moaxsenes guSagebs. SemouSves darbazSi ZonZebSi gamoxveuli ori brma da miiyvanes gubaz xanTan.

 

       _ gubaz xan, Seni gankurneba advili saqme araa, magram, Tu dagvemorCilebi, gpirdebiT, erT dReSi mogarCenTo _ uTxres oSkelma mRvdlebma.

 

       _ miTxariT raSi mdgomareobs Tqveni wamlobao _ upasuxa gaocebulma gubazma.

 

       _ mefev, Seni mkurnaloba sami wamlisgan Sedgeba: erTi, _ qristeanobisken unda moiqce da aRsareba Cagvabaro, meore, _ mTeli samefo dasi unda moiwvio bWobisTvis, mesame, _ am sabWoSi didsulovan kacs Tu ipovi, erTi survili unda ausruloo.

 

       moismina gubaz xanma sami piroba da fici dado, rom mkurnalobas daeqvemdebareboda. moinaTla Tu ara, gubazma aRsarebis Cabareba daiwyo. sinanuliT da qviTiniT moyva Tavisi sixarbis da gaumaZRrobis ambavs, mere isic daamata, mefisa da eris uneblie Ralatis gamo sasjelis rogor SeeSinda, rogor izruna Tavis gadarCenaze da rogor gaimeta sasikvdilod mefe da muSni mTavarsardali, saqarTvelos damarcxeba da sparselebis samSobloze gabatonebac Tavis uTavobas daabrala da sul cxare cremlebi afrqvia, gamahmadianebac moinania da bolos isic dasZina, rom mTeli es xani uimedod da sasowarkveTilad cxovrobda da uflis yovlisSemZleobaSic rwmena daekarga. bevri itira gubazma da codvebis miteveba iTxova. mRvdlebma mefes locva da marxvis dacva ubrZanes da samefo dasis mowveva sTxoves. gubazsac meti ra gza hqonda? _ moiwvia dasi. vin aRar iyo mosuli, didi da patara, yvela erisTavi, Tavadi da aznauri mefis darbazSi Seikriba. oRond codvebSi Caflul gubazs sakuTari sulis gadarCenis da simSvidis dabrunebis mainc ar swamda. oSkelma mRvdlebma daamSvides, anugeSes da kidev erTxel daudes piroba, rom wamali ueWvelad imoqmedebda.

 

       ori mRvdeli gubazTan erTad samefo dasis win gamovida da dass gubazis gaqristeanebis ambavi acnoba. mere orive mRvdeli darbazidan cota xniT gavida da rom dabrunda, mTelma dasma gaocebisgan kinaRam ena gadaylapa, _ mRvdlebs wverebi moeparsaT, ZonZebi gaexadaT da Coxebi CaecvaT, erTi mefe amirani iyo, meore kidev _ muSni mTavarsardali. Turme moxuci medroSe, romelsac gubazma gvamebis dasamarxad momzadeba daavala, muSni mTavarsardlis naTlia da gamocdili eqimi yofila. eqims mefisTvis da mTavarsardlisTvis uwamlia da sikvdils gadaurCenia. saomari aRWurviloba ki maTTvis gauxdia da sisxlSi amoTxvrili ori mkvdari sparsi meomrisTvis Caucmevia da damarxviTac Turme swored es ori sparsi daumarxavT. mere moxuc medroSes mZimed daWrili mefe da mTavarsardali urmiT tao-klarjeTSi wauyvania da iq dausrulebia maTi mkurnaloba.

 

       gubazi muxlebze unda dacemuliyo da patieba eTxova, magram mefem da muSni mTavarsardalma gaamagres, xalxSi Tavi ar moWres da mefis ar yofnaSi qveynis marTva-gamgeblobisTvis madlobac mouxades.

 

       im saRamos mefe, muSni mTavarsardali da gubazi calke ganmartovdnen. gubazma xanjali iSiSvla da Tavis mkerdSi unda daeca, magram mefem imarjva da SeaCera, mere ki mkurnalobis mesame piroba Seaxsena. gubazic damorCilda, oRond dasZina, amis Semdeg ki Tavs moviklavo.

 

       _ Zmao, gubaz, Seni gankurnebis mesame piroba is iyo, rom didsulovani kacisTvis erTi survili unda Segesrulebina, _ gubazma Tavi daukra. _ aris Tu ara muSni mTavarsardali didsulovani kaci? _ CaekiTxa mere amiran mefe gubazs.

 

       _ aris mefeo, aris... _ darcxveniT uTxra gubazma.

 

       _ maSin mousmine da dapirebuli erTi Txovna Seusrule.

 

       _ gubaz, _ wamoiwyo muSni mTavarsardalma, _ Sengan sxva araferi minda, mxolod erTi saTxovari maqvs, _ Tavis mokvliT kidev erT mkvlelobas nu Caiden, apatie Sens Tavs, eZme amiran mefes da saqarTvelos sparselebisgan ganTavisuflebaSi mefesa da qveyanas gverdSi amoudeqi.

 

       amiran mefe, muSni mTavarsardali da gubazi erTmaneTs gadaexvivnen, rogorc Zmebi ise Seekvrnen da mTeli TavianTi sicocxle sparselebis winaaRmdeg brZolas Sealies.

 

Wiri iqa,

lxini aqa,

qato iqa,

fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi vaSlebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels. 

 

15 ivnisi, 2009 weli

 

 

qarTuli zRapari 2: daxarbebuli

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.

 

       iyo erTi qveyana, saxelad saqarTvelo. qarTveli eri erT xans mravalricxovani da Zlieri eri yofila, romelic JamTa ganmavlobaSi bedis ukuRmarTobam Seaviwrova, daaknina, daaCiava da bolos kavkasionis mTebs miajaWva. zogi imasac ambobs, rom es yvelaferi bedis ukuRmarTobis gamo ki ar momxdara, aramed imitom, rom Turme qarTvelebi im Tavidan am Tavamde mzakvrobiT, SuriT da erTmaneTis gautanlobiT iyvnen daavadebulni. im saqarTveloSic, Cven rom aRvwerT, swored aseTi codvebiT iyo eri dasneulebuli. gamonaklisi gaxldaT mefe da samefo ojaxi, romelic sikeTiT, siyvaruliT da mowyalebiT RmrTisgan uxvad iyo dajildovebuli. zviad mefe ki Tavisi kacTmoyvarebiT da didsulovnebiT mTels msoflioSi gaxldaT cnobili.

 

       mefes hyavda bavSobidan Zmadnafici ganmzraxi, saxelad oqropiri. erT dRes zviad mefem epraxozs gaWirvebulebis da qvriv-oblebis dasaxmareblad didZali fuli gaatana. oqropirs ar esiamovna es ambavi da mefes pirdapir moaxsena amis Sesaxeb:

 

       _ dido mefeo, Tqvengan maqvs gagonili, zomierebaa saWiro yvelgan da yvelaferSio da, Cemi azriT, mowyalebasac sazRvari da zomiereba unda hqondes am qveynad.

 

       _ Cemo erTgulo da keTilismyofelo ganmzraxo, zomiereba xorciel saqmeSia saWiro da uflis mcnebis dacvas ar Seexeba es wesi, xoda moyvasis siyvaruli uflis mcnebis pirnaTlad Sesrulebaa swored _ miugo mefem, mere cota xani dafiqrda da isev ganagrZo _ qristes Sobidan moyolebuli, naTelze naTeli unda iyos CvenTvis, rom kaci xatia uflisa da maSin ise gamodis, rom Cvens qveyanaSi gaWirvebuli kacis yola gaWirvebuli qristes yola yofila Turme, gaWirvebuli kacis daxmareba ki qristes daxmareba.

 

       ar daakmayofila mefis pasuxma oqropiri, Seikra Subli ganmzraxma da mieca fiqrs. mefem es rom Seatyo gaukvirda Zmadnaficis gulqvaoba, Seecoda da uTxra:

 

       _ Zmobilo, aiRe im fulis naxevari da Sens Tavs moaxmare, ai darCenili naxevari ki xelgaSlilad da bednierad gaeci.

 

       bevri ifiqra am sityvebze oqropirma da ver daujda maTi sibrZne WkuaSi. ganaTlebuli kaci iyo mefis ganmzraxi da codnis miRebiT goneba ise gavarjiSeboda, rom ase navarjiSeb da momZlavrebul gonebas misi guli sulmTlad daeTrguna. ai daTrgunuli da daCiavebuli guli rom hqonda, swored imitom ver SeigrZno mefis sibrZne da amis magivrad gonebiT Seecada mosmenili sityvebis gaTavisebas, rac SeuZlebeli iyo. mefem fulis yadri ar iciso, _ ifiqra da brazi moeria. am dRidan moyolebuli SeZulda oqropirs mowyaleba, mefe da kacis siyvarulic. siZulvilisgan gaxarbda. mere mousvenroba Seeyara. SuriT gaskda. mTeli samefos xelSi Cagdeba mounda. imdens midga-modga, rom sul male mefis winaaRmdeg SeTqmuleba moawyo, zviad mefe gadaagdo da qveynidan gaaZeva.

 

       erTi weli imefa oqropirma, magram Tavadac is bedi ewia, rac zviad mefes, _ sakuTarma epraxozma SeTqmuleba mouwyo da qveynidan gaaZeva. mixvda oqropiri, rom igive miezRa, rac Tavad miukerZa did mefes, da ufro metic, _ zviad mefem wlebi imefa laRad da uSfoTvelad da xalxsac didi siyvaruli hqonda misi... maSin, roca oqropirs erT welze meti ar dascalda mefoba da Tavis garSemo Semokrebilma TavisTanave moRalate da kaciWamia qarTvelebma gaaZeves is mSobliuri qveynidan. inana, magram raRas izamda? wavida gayinul ruseTSi da iq daido bina da karavi.

 

       gavida ramodenime weli da gadatrialeba gadatrialebaze xdeboda saqarTveloSi. ukanonobiT, RalatiT da gadatrialebiT gamefdeboda boroti kaci da mere am kacs Tavis garSemo myofi TavisTanave moRalate gadaagdebda taxtidan ukanonobiTa da gadatrialebiT. wlebi iTmina erma aseTi aliaqoTi, amouvida bolos yelSi, gadaagdo xalxma mTeli dasi boroti mzraxvelebisa, Sekriba brZeni moxucebis sabWo da gaagzavna es sabWo msoflios garSemo mefis mosaZebnad. bevri eZebes Tu cota eZebes miagnes TavianT xelmwifes da moiwvies isev zviad mefe eris baton-patronad da qveynis mmarTvelad.

 

       zviad mefem saqarTvelos simSvide mohgvara. mere pirvel rigSi Tavisi moRalate epraxozis, oqropiris moZiebas mihyo xeli. mstovarTa razmma oqropiti ruseTidan ZaliT Camoiyvana da zviad mefes sasaxleSi mihgvara. SeeSinda oqropirs, dauCoqa mefes da cremlis deniT patieba sTxova. ewada mefes Ralatis sruli miteveba, magram ra eqna? sakuTari wyena ar awuxebda, magram mTeli eris gayidva da ganwirva moRalate kacisTvis rogor epatiebina? bevri ifiqra brZenma xelmwifem da ase gadawyvita:

 

       _ Cemi Ralati mipatiebia SenTvis, Cemo ganmzraxo, magram eris Ralatis patieba me ar ZalmiZs. es saqme Tavad erma unda hqmnas, Sen rom icode. xoda, iyos neba mTeli eris: gavcem brZanebas rom sami dRis ganmavlobaSi movides msoflios yvela kuTxidan yvela brZeni da yvela mogzauri, moyves Ralatis ambavi didi da warmoudgeneli, wakiTxuli da Tavs gadamxdari, da Tu romelime ambavi im Ralatze gaugonari aRmoCnda, riTic Sen me da mTels qarTvel ers uRalate, gapatieb yvelafers da xelaxla moganiWeb Cveni qveynis srul moqalaqeobas.

 

       modioda da modioda xalxi mefis karze. vin aRar movida? _ berZeni brZenebi da italieli mogzaurebi, espaneli zRvaosnebi da indoeli vaWrebi, ierusalimis berebi da danieli geografebi... yvebodnen Ralatis ambebs sakvirvels da gasaognebels, magram oqropiris sixarbe mainc yvelasas aRemateboda. ase gavida mTeli ori dRe. bolos mesame dRis miwuruls movida mefis sasaxlis sami mTavari brZeni. es brZenebi wignebSi iqeqebodnen da aRmatebuli sixarbis ambebs eZebdnen. _ sami sakvirveli ambavi gvaqvs mefeo, samive erTmaneTze marTali da utyuari da samive erTmaneTze gasaocario. mefem neba darTo moeyolaT, oRond brZaneba gasca, _ mesame dRe iwureba da amaT Semdeg aRaravis ambavs aRar movusmeno.

 

       darbazis winaSe jer lurji brZeni warsdga, romelsac lurji Coxa ecva, lurji qudi exura da lurji wver-ulvaSi hqonda. lurji brZeni amdeni kiTxviT da wignebSi qeqviT Camomxmariyo, welSi mokakvuliyo da Tvalebi lamis sulmTlad dasTxroda. samjer Caaxvela brZenma da Txroba daiwyo:

 

       _ dido mefeo, qveynis dasasruls, dasavleT naxevarsferoSi aris didi miwa, romelsac SuaSi didi mdinare, amazoni Camoudis, am mdinaris piras mcxovreb xalxs indielebi hqviaT. Turme amazoni nilosze didi mdinarea da masSi uamravi urCxuli binadrobs. yvela urCxuli xarbi da saSinelia. mis siRrmeebSi aris Turme iseTi loqo, romelic adamians Wams. arian kidev iseTi niangebi, romlebic Zroxebs da cxenebs xaxis erTi dafCeniT sanslaven. aris kidev iseTi Tevzi, saxelad arapaima, romelic grZeli, sxarti da iseTi Zlieria, rom wylidan amoxteba xolme da meTevzes an mis navs Tu moxvda, aayiravebs da wyalSi zRarTans gaadeninebs, sadac meTevze uamravi urCxulis msxverpli Seiqmneba xolme. aseTi kidev bevri urCxulia amazonis mdinareSi, magram portugalieli mogzaurebi ificebian, rom sixarbiT yvela amaT da saerTodac yvela urCxuls da gaurCxulebul adamians am mdinaris SedarebiT patara urCxuli, pirana jobia. Turme pirana ase sami mtkavelis sigrZis Tevzia, romelsac didi eShvebi da grZeli da basri kbilebi aqvs. Semzaravi dasanaxia mis mier msxverplis xorcis gleja da wewva, magram yvelaze ufro saSineli dasanaxi maTi sixarbe gaxlavT. imdenad xarbi yofila es pirana, rom, Tu moSivda, Tavis moZme piranasac etaneba Turme. es kidev araferi. Turme imdenad xarbia, rom rac SeiZleba didsa da msuqan moZmes daadgams xolme Tvals SesaWmelad. mere gamoudgeba erTi pirana meores, daafCens pirs da daupirebs gadaylapvas, magram imdenad didia misi amorCeuli msxverpli, rom Tavs da tans ki ylapavs, magram, am xarbs is aRar SeuZlia, rom kudic Caylapos. xoda gaeCxireba pirSi erT piranhas naxevrad gadaylapuli Tavisive zomis meore pirana, waerTmeva sunTqva, gamoecleba Zala, aiSvers mucels da amotivtivdeba amazonis fskerze da naxevradgadaylapuli pirSi gaCxerili ZmobiliT ixrCoba da kvdeba xarbi pirana Turme.

 

       mefesac da dassac Zalian moewona amazonis xarbi urCxulis ambavi, magram oqropiri ufro didi xarbiao, ase gadawyvites da meore brZens mouxmes.

 

       darbazis winaSe axla wiTeli brZeni warsdga, romelsac wiTeli Coxa ecva, wiTeli qudi exura da wiTeli wver-ulvaSi hqonda. wiTeli brZeni amdeni kiTxviT da wignebSi qeqviT Camomxmariyo, welSi mokakvuliyo da Tvalebi lamis sulmTlad dasTxroda. samjer Caaxvela brZenma da Txroba daiwyo:

 

       _ dido mefeo, florenciaSi iyo Turme erTi mdidari vaWari, saxelad pino, romelsac mTeli msoflio Semovlili hqonda. misi simdidre TviT mediCebis[1] qonebas aRemateboda da misi gemebis sigrZe-sigane Turme Tavad espaneTis mefes Surda. erTxelac Turme vaWars didZali saqoneli uyidia da indoeTSi gamgzavrebula savaWrod. misi samive gemi grigalSi moyolila da samxreT afrikis maxloblad dalewila, Tavad pino ki gadarCenila da curviTa da dinebiT erT kunZulamde ris vai-vaglaxiT miuRwevia.

 

       kunZuli ukacrieli aRmoCnda. is Rame pinom xis qveS Seafara, meore dRidan ki saswrafod daiwyo qoxis Seneba. ramodenime dReSi Cveni vaWari kargad aewyo. yvelaferi hqonda arsebobisTvis, _ erTi qoxi, ori moSinaurebuli Txa da sami gareuli qaTami. cxovrobda ase TavisTvis ramodenime kviris ganmavlobaSi da gamvlel-gamomvlel savaWro gems eloda. erT dResac kunZuls sami navi moadga. TiTo navis TavSi grZel nabdebSi gaxveuli TiTo zangi qurumi ijda, danarCenebi ki zangi niCbosnebi iyvnen. gadmovidnen zangebi napirze da ixiles SeSinebuli da damfrTxali pino, Seipyres da qurumebs mihgvares. qurumebi ganaTlebuli xalxi iyo da italiuri ena icodnen. pinos vinaoba rom gamohkiTxes, SeecodaT da ase uTxres:

 

       _ pino, es kunZuli Cveni kerpebis miwaa. masze myofi adamiani Cveni kerpebis da sulebis stumaria. Cven aq weliwadSi samjer movdivarT msxverplis Sesawiravad da sulebis gamosaZaxeblad. axlac am saqmeze varT mosulebi. Cven SegviZlia, sulebs rac gvinda is vTxovoTo. kargad ifiqre da erT Txovnas rac Sens guls gauxardeba da rasac gvetyvi imas agisrulebTo.

 

       mTeli dRe ifiqra pinom da moifiqra. Sebindebisas niCbosnebma cecxli daanTes da samsxverplo Rorebi dakles Sesawvavad. mere qurumebi gamovidnen, Seiloces da pinos miubrundnen, _ aba, moifiqre ra gindao? pinom miugo, _ minda rom mTels kunZulze yvelaferi oqrod gadaiqceso. qurumebs erTi ki CaeRimaT, magram xma ar amouRiaT, usityvod Seudgnen stumris survilis asrulebas. mere uTxres, amaRam daiZine da dilisTvis Seni survili asrulebuli iqnebao.

 

       gaiRviZa diliT pinom da ras xedavs! _ mTeli kunZuli, mTeli Tavisi mTebiT, xeebiT, cxovelebiT sul oqrodaa qceuli. gauxarda! mTeli saaTi sixaruliT xan erT oqros borcvze airbenda, xan meoreze, xan oqros leRvis xes exuteboda da xan msxlisas. ase darboda gagiJebuli vaWari erTi adgilidan meoreze, roca navebisken mimavali sami qurumi da maTi Tanmxlebi niCbosnebi SeamCnia. gamoekida pino qurumebs da Txova, _ Tan wamiyvaneTo. qurumebma amaze mSvidad upasuxes, _ xom giTxariT, erTi survilis garda, mets verafers agisrulebTo? gadairia pino, _ es rogor iqnebao?! magram qurumebma Tavisi ar daiSales, sasowarkveTili vaWris mudaras yuri ar aTxoves, Cajdnen navebSi da wavidnen. darCa xarbi vaWari oqrodqceul kunZulze ase martod-marto. aRarc xe iyo im kunZulze cocxlad darCenili, aRarc cxoveli da aRarc mdinare. icxovra ase ori kvira da mere SimSiliT suli amoxda.

 

       mefesac da dassac Zalian moewona xarbi italieli vaWris ambavi, magram oqropiri ufro didi xarbiao, ase gadawyvites da mesame brZens mouxmes.

 

       darbazis winaSe axla Savi brZeni warsdga, romelsac Savi Coxa ecva, Savi qudi exura da Savi wver-ulvaSi hqonda. Savi brZeni amdeni kiTxviT da wignebSi qeqviT Camomxmariyo, welSi mokakvuliyo da Tvalebi lamis sulmTlad dasTxroda. samjer Caaxvela brZenma da Txroba daiwyo:

 

       _ dido mefeo, inglisis mefe henris ra ar ebada am qveynad: hyavda ulamazesi coli, hqonda udidesi sasaxle, xelT epyra didi qveyana da misi saxeli da Zala-ufleba safrangeTamde aRwevda. erT dRes mefis geografi arabeTSi wavida samogzaurod da dabrunebis Jams Tavis mefes TvaliT nanaxi da yuriT gaoginili yvelaferi moaxsena. didad gaaoca mefe henri aRmosavleTis ambebma da arabulma wes-Cveulebebma. bevri rame moewona da bevri ramiT moixibla, gansakuTrebiT ki erTma garemoebam ganacvifra inglisis mefe, _ arabeTSi mravalcolianobis arseboba gaukvirda da WkuaSi daujda. SeuCnda henris sulSi eSmaki, aufua wadili da aRuZra xorcis mada. bevrs eCiCina arqi-episkoposi amCatebul henris, magram veraferi Seasmina. is ki ara da Tavisi karis moZRvarica da arqi-episkoposic gaRizianebulma mefem sapyrobileSi Cayara. mere bevri aRar ufiqria amCatebul da xarbad qceul mefes, ise gasca mravalcolianobis dakanonebis brZaneba. TviTonac amoirCia yvelaze lamazi qali da meore colad SeirTo.

 

       or colTan erTad ase bednierad dahyo mefem erTi Tve. xan erT colTan daiareboda da xan meoresTan. erT dRes mefe pirvel cols Sehpirda, amaRam SenTan erTad gaviseirneb sasaxlis baRSio, magram mere gadaaviwyda da SuadRisas meore coli rom naxa, imasac igive piroba misca. mosaRamovda. gamovida mefe baRSi da daxvda ori coli. erTma erT xelSi Caavlo xeli, meorem _ meoreSi da mohyvnen mefis qaCvas, _ ara Cemia, ara _ Cemio. mefes erTgvarad esiamovna kidec qalebis aseTi paeqroba da gulSi icinoda. am sicilSi qalebma Zala ixmares da xelCakidebuli mefe urTierTsapirispiro mimarTulebiT ise saSinlad daqaCes, rom modunebul mefes xelebi mowyvites. darCa mefe ase uxelod. uxelo mefe colebsac aRar undodaT da wamSi miatoves. xelebmoglejili xelmwife rom misma mtrebma ixiles, imedi miecaT, ver gagviZaliandebao, saswrafod SeTqmuleba mouwyes da gadaagdes. gacilda mefe londons da qalaqgareT gamaTxovrda. sixarbis gamo ase dakarga simdidre, coli da qveyana mefe henrim da maTxovrobaSi gaatara erT Jams didma xelmwifem mTeli misi darCenili sicocxle. 

 

       mefesac da dassac Zalian moewona xarbi italieli vaWris ambavi, magram oqropiri ufro didi xarbiao, ase gadawyvites da oqropiris sasjelis gamotanaze sagonebelSi unda Cavardniliyvnen, rom darbazis karebze erTi kakuni da aliaqoTi atyda. mefem kariskacebs ubrZana, SemouSviT vincaao. guSagebma erTi TxuTmeti wlis mwyemsi biWi Semoiyvanes, mxarze kombali hqonda gadebuli da Tavze fafaxi exura.

 

       _ rao biWo, ra gindao? _ RimiliT SeekiTxa mefe.

 

       _ Seni Wiri me mefeo, ar gamiwyre, yuri movkari mefes yvelaze gaugonari sixarbis Sesaxeb ambis mosmena undao da gulma aRar momiTmina da movedi.

 

       _ Tqvi mere, rac ginda... nu mogerideba. _ miugo mefem.

 

       _ dido mefeo, ra vici saidan daviwyo... xoda, modi, pirdapir getyvi rac saTqmeli maqvs da Tu momklav, imas mainc vityvi mefem momklao da eg iqneba. mokled: yvelam icis, rom Sens samefo karze rom sami swavluli brZenia, amaTTana aravinaa dedamiwis zurgze. ai amaTze vambob, dido mefeo, _ Tqva eg da TiTi sami brZenisken gaiSvira. _ xoda, me Tu mkiTxav, amaTze xarbi dedamiwis zurgze kaci ar unda iyos. Sen ra ambebsac mogiyvnen, amaT sixarbesTan isini rogor movlen, dido mefeo? aba amaT Sexede erTi ras damsgavsebian?! mTeli TavianTi dRe da moswreba biblioTekaSi Camjdaran da wignebs Cahkirkiteben. erTi Reri ar eqnebaT gaTlili mTeli TavianTi cxovreba, codnis sixarbes ise gaugiJebia eseni! gamxdaran, welSi kiTxvis niSaniviT mokakvulan da Tvalebic dauTxriaT, da yovelive es risTvis, dido mefeo? sixarbisTvis! amaT codnaSi pirvelobis ndoma ise axarbebT da ise agiJebT, rom kacs aRara hgavs arc erTi. eg aris da ega.

 

       mefem gulianad gadaixarxara. oqropirs yvelaferi miuteva, mere mwyemss TavisTan uxmo, mxarze xeli mouTaTuna da uTxra, _ kacic Sen yofilxar Sviloo. mefes Svili ara hyavda. iSvila saba biWi da im dRidan moyolebuli gverdidan aRar moucilebia.

 

Wiri iqa,

lxini aqa,

qato iqa,

fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi atmebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels. 

 

 

qarTuli zRapari 3: daunaxavi  

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       iyo erTi meTevze, saxelad mindia. mTeli misi sicocxle siRaribeSi dahyo. col-Svili mindias sul imas eCiCineboda, rame iSoveo, mindia ki Tavis mxriv RmerTs sul imas evedreboda, rame maSovnineo.

 

       erT dRes mindias ojaxi Sav dReSi Cavarda da fuli dasWirda. mindia diliT adrianad gavida saxlidan da gadawyvita, radac ar unda dajdomoda, imdeni eTevzava, sanam fulis saSovnelad sakmaris Tevzs ar daiWerda. badis gadaagdebis win iloca, ufals Tavi Seavedra da daxmareba sTxova. gadaagdo pirvelad bade da erTi doqis meti araferi mohyva ra. gajavrda mindia da doqi zurgsukan napirisken brazianad moisrola. iTevzava Sua dRemde da ori kinkila Tevzis garda rom araferi amohyva bades, muxlebze daemxo da mTeli guliT iloca, RmerTo, gadmomxede da miSveleo, emudara da Tevzaoba ise gaagrZela.

 

       gadaagdo bade Sua dRisas da kidev erTi Zveli doqi amoiRo wylidan. gajavrda mindia da es doqic zurgsukan napirisken brazianad moisrola. ase iTevzava saRamomde da ori kinkila Tevzis garda rom araferi amohyva bades, muxlebze daemxo da mTeli guliT iloca, RmerTo, gadmomxede da miSveleo, emudara da Tevzaoba ise gaagrZela.

 

       gadaagdo bade saRamoTi da mesame Zveli doqi amoiRi wylidan. gajavrda mindia da es doqic zurgsukan napirisken brazianad moisrola. amasobaSi ZonZebSi gaxveulma ymawvilma gamoiara da doqebi rom dainaxa, mebadurs sTxova, Sen Tu araferi dagakldeba, es xavsmokidebuli doqebi me momeci, gavwmend da iqneb rameSi gamoviyenoo. mindia erTi ukmexad gamoepasuxa, miugdo biWs doqebi da Tavisi saqme gaagrZela. ase iTevzava daRamebamde da ori kinkila Tevzis garda rom araferi amohyva bades, xeli Caiqnia da saxlSi wasasvlelad moemzada. mere brazi yelSi moadga, daiboRma da zecas SesZaxa, _ ufalo, guliT viTxove Seni Svela da ori kinkila Tevzis meti veraferi gaimete Cemnairi gaWirvebuli kacisTviso. dasrulebuli ar hqonda es sityvebi, rom zurgsukan viRacam dauZaxa:

 

       _ mebaduro! mebaduro! RmerTis samdurav saqmes nu sCadi da tyuil-ubralod nu imdurebi!

 

       gaixeda brazmoreulma meTevzem da TeTr CoxaSi gamowyobili da cxenze amxedrebuli axalgazrda kaci dainaxa. ver icno vin iyo, qudi moixada da mowiwebiT upasuxa:

 

       _ diax, batono, marTali brZandebiT. ubralod saSineli dRe mqonda, fuli miWirs Zalian, Seni Wirime, mTeli dRea vloculob da vSromob, vSromob da vloculob da ai am ori kinkila Tevzis garda veraferi daviWire, axla gavbrazdi da RmerTis sagmobi sityva wamomcda, esaa da es, oRond... isic mikvirs... CemisTana gaWirvebulis vedrebas rom ar ismens ufali da ara wyalobs.

 

       _ vin giTxra rom ara gwyalobs?! Sen ar iyavi, oqro kaco, sami doqi rom amoiRe badidan, moisrole da Rarib biWs samadlod miaSave?!

 

       _ me viyavi _ miugo gaognebulma mebadurma.

 

       _ xoda, waiRo im biWma Sin is Seni sami doqi, gawmida, mouara da aRmoCnda rom erTi TeTri oqrosi iyo, meore _ yviTeli, mesame kidev vardisferi. wavida mere bazarSi, waiRo erTi TeTri oqros doqi gasayidad, aiRo fuli, Caicva, daixura, Sejda TeTr cxenze da madlobis mosaxdelad Sens Tvalwin dgas am Jamad.

 

       gadairia sakvirveli ambis mosmenisgan mebaduri. mixvda, rom ufals misTvis udidesi wyaloba samjer miucia erT dReSi da amas Tavisi uniaTobiT da umadurobiT TviTon daukargavs samjerve. Cavarda sinanulSi da gadmoyara cremlebi. Seecoda biWs ubeduri mebaduri, Camoxta koxta cxenidan, amoiRo xurjinidan yviTeli oqros doqi da mebadurs aCuqa, TeTri oqris doqis gayidviT miRebuli oqros fuli ki qisidan gadmoyara da mebadurs ZmasaviT tolad gauyo.

 

Wiri iqa,

lxini aqa,

qato iqa,

fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi msxlebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels.  

 

 
qarTuli zRapari 4: ori mebaduri

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       iyo ori cxumeli Zma, berdia da baCa. erTic mebaduri iyo da meorec. orives ojaxi hyavda da orives uWirda. Zmebi mdinareSi Tevzaobdnen da mciredi Semosavali ebadaT. gagonili hqondaT, rom mezRvaurebi didZal Tevzs iWerdnen da didZali qonebac gaaCndaT. xoda gadawyvites siRaribidan amosvla. moifiqres, rom Tu ki rame qoneba gaaCndaT giraoSi CaedoT, fulad eqciaT, mere am fuliT ori didi navi eqiravebinaT da mTeli dRe zRvaSi eTevzavaT.

 

        Zmebi dila ar iyo gaTenebuli, zRvaSi gavidnen. napirs rom moSordnen, Ruzebi dauSves da Tevzaoba daiwyes. berdiam gadaagdo bade, mere nel-nela moqaCa da naxevrad savse amohyva. meTls nadavlSi TiTo-orola Tu moiZebneboda didi da saTvalio, danarCeni ki wvrili Tevzisa iyo. berdiam wvrilebs erT kasrSi ukra Tavi, msxvilebs _ meoreSi. mere cota moSorebiT mdgarma baCamac isrola bade, mere nel-nela moqaCa da masac naxevrad savse amohyva, da mis nadavlSic TiTo-orola Tu moiZebneboda didi da saTvalio, danarCeni ki wvrili Tevzisa iyo. baCam sami msxvili Tevzi rac iyo amoarCia da kasrSi ukra Tavi, wvrilebi ki zRvaSi gadayara, ifiqra, _ wvrili Tevzis daWera rom mindodes, zRvaSi ki ar gamovidodi, mdinareSic kargad viTevzavebdi, rogorc es Rarib mebadurs Sehferiso.

 

       ise ewada gamdidreba baCas, rom mTeli dRe xarbad iTevzava _ did Tevzs inaxavda da pataras yrida. berdia ki amasobaSi mSvidad agrovebda didsac da patarasac, _ erTs _ erT kasrSi da meores _ meoreSi. ase iTevzaves dRis bolomde da Sebindebisas navsayudelisken gaswies. axladmomdgar or mebadurs vaWrebi Semoexvivnen. bolos Zmebma erTi moxuci vaWari irCies, romelzec, gagonili hqondaT, woniTac sworad wonis da fulsac patiosnad ixdiso. vaWarma orive navTan Tavisi urmebi moayena.

 

       jer berdias navidan daiwyes Tevzis gadmocla da awona. berdias erTi kasri didi TevziT gaevso da xuTi _ patariT. moxucma vaWarma berdias TiTo kasrSi 10 oqro misca. gaiqca gaxarebuli berdia, gadaixada navis qiraobis 12 oqro da xelSi 48 oqro darCa. amxela fuli berdias TvaliT ar enaxa! gaixara da bednierebisgan cas ewia!

 

       jeri baCas nadavlze midga. amas mxolod erTi kasri hqonda savse msxvil-msxvili TevzebiT. moxuci vaWari miuxvda mebadurs sixarbiT gamowveul sibrmaves, Caecina, 10 oqro ebevra, 9 oqro CauTvala da uTxra, _ berdias rom aTi miveci, imas meti saqoneli hqonda, aseTi tvirTis xelidan gaSveba ar mindoda da imitomo. Camoyara yurebi baCam, magram aba raRas izamda? wavida da gadaixada cxra oqro navis qiraobaSi, sami oqro ki valad daedo.

 

Wiri iqa,

lxini aqa,

qato iqa,

fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi qoqosis kaklebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels. 

 

 

qarTuli zRapari 5: ori vargaveli

 

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       mesxeTis sofel vargavSi iyo ori Zmadnafici, Saqro da Salva. Turqebis Semosevisas sofeli aiyara da gaiqca. Saqro imereTSi dasaxlda, Salva _ qarTlSi.

 

       Saqro da Salva ganaTlebuli biWebi iyvnen da codnis gamoyenebiTa da patiosani SromiT orivem didi qoneba moixveWa da orive ojaxs moekida. ase ganvlo aTma welma. Salva qrcxinvalis didi mouravi iyo. erT dRes Seityo, rom quTaiss warmoSobiT mesxi metad niWieri da ganaTlebuli didi mouravi hyolia, saxelad Saqro. bevri eZia Tu cota eZia, gaigo, rom Turme es mouravi, bedisukuRmarTobiT dakarguli misi Zmadnafici, Saqro TedoraZe yofila. Salvam saswrafod gaagzavna despani Tavis ZmobilTan da stumrad miiwvia. amis gamgoni Saqro sixarulisgan kinaRam gadairia, saswrafod Seemzada da mTeli Tavisi ojaxiT megobarTan gaemgzavra.

 

       Saqro da Salva erTmaneTis danaxvaze bednierebisgan cas ewien. maTi col-Svilic damegobrda. gaimarTa didi zari da zeimi. sami dRe ilxines, saRamoobiT ki buxris win Camosxdebodnen, Svilebs Semoikrebdnen da mesxeTSi gatarebul bavSobas ixsenebdnen. uyvebodnen Svilebs oboleTis tyeze, safaras monasterze, mesxur yayaCoze, ganumeorebel terasebze, mtkvarSi, WoroxSi da banaSi xelaobaze, varZiaze da Crdilis tbaze. bavSvebic sulganabulni usmendnen mamebs.

 

       ase miiwura sami dRe da Rame. meoTxe dRes gamTeniisas Salvas sasaxles saSineli myrali suni moedo. datrialdnen maspinZlebic da stumrebic, msaxurebic da xelisbiWebic, magram sunis wyaros vera da ver miakvlies. mere Saqrom SemTxveviT Tavis skivrs axada Tavi da naxa, rom suni iqidan modioda. amoqeqa skivri da ras xedavs! _ rionis Tevzs, romelic Saqros ZmobilisTvis wamouRia, magram micema dahviwynia, obi mosdeboda da sul aqoTeboda. Semoeyara guls Saqros, magram ras izamda? gadayara Tevzi. saxlSi orpiri daayenes da yvelas egona, suni an axla auSvebs an axlao, magram, Senc ar momikvde. piriqiT. suni ufro amyralda da ufro gamZafrda. saxlSi aRar daidgomeboda. Saqro da Tavisi ojaxi maspinZels naCqarevad gamoemSvidoba da imereTisken wavida. darCa Salva sakuTar ojaxTan erTad Sin marto da sunic gaqra. maSinRa mixvda gonieri mouravi, rom Turme Tevzica da stumaric sami dRis Semdeg yars.

 

       amis Semdeg Zmebi xSirad ewvivnen erTmaneTs, magram sityva Tqves, rom stumrad sam dReze mets ar gaCerdebodnen. icxovres ase Zmurad da megobrulad mTeli TavianTi sicocxle. maTi sikvdilis mere ki, igive wesis dacviT, maTma Svilebma da SviliSvilebma gaagrZeles megobroba ise, rom erTi cudi sityva da erTi Selaparakeba ar hqoniaT arasodes.  

 

Wiri iqa,

lxini aqa,

qato iqa,

fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi ananasebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels. 

 

 

qarTuli zRapari 6: sixarbe da bedniereba

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       iyo qveynad sixarbe da iyo bedniereba. rac Tavi maxsovs, sixarbes mudam bednierebasTan daZmobileba ewada. oRond bedniereba sixarbes mudam gaurboda. rogor ar ecada sixarbe bednierebis naxvas, magram vera da ver Sexvda. bolos gadawyvita, radac ar unda dajdomoda, enaxa da, sxva Tu araferi, axsna-ganmarteba mainc mieRo bednierebisgan.

 

       sad ar Causafrda sixarbe bednierebas, magram uSedegod. bolos gagonili hqonda, rom bedniereba erTi Raribi kacis xSiri stumari iyo. am Raribs saxelad goCa erqva da vargavTan axlos, oboleTis tyis piras patara qoxSi cxovrobda. xoda SeZvra sixarbe Raribi goCas sacecxleSi da sulganabuli ucada bednierebis gamoCenas. erT saRamos tyidan dabrunebuli goCa sacecxles win samfexa skamze Camojda, jer tyidan motanili JoloTi dainayra Tavi da mere ufalze da sasufevelze fiqrs mieca. amasobaSi sad iyo da sad ara karebze kakuni gaisma, goCa wamodga, gamoxsna kari da zRurblsmomdgari Zveli megobari, bedniereba rom ixila gadakocna da Sin miiwvia. dajdnen goCa da bedniereba da Txroba daiwyes. amasobaSi sacecxledan xma moisma da Tvalis daxamxamebaSi sixarbem iskupa.

 

       _ ra iyo, bednierebav, ase ratom gamirbixar kaco, gana ra dagiSave amisTana? _ SeekiTxa sixarbe. goCas kombali unda moeRerebina, magram bednierebam SeaCera da sixarbes mSvidad miugo:

 

       _ adamiano, ar gamova Cemi da Seni Zmoba, Tavs zemoT Zala araa, _ Sen alTasa xar da me _ balTas... ver SeviSvenebT Zmobasa da erTobas.

 

       _ ras ambob? _ ganagrZo sixarbem. _ reebs mied-moedebi, kaco? mTeli Cemi cxovreba Sen dagdev da SenTan Zmoba mwadia _ ar moeSva bednierebas _ meZme da, geficebi, erTs arafers gawyenineb.

 

       _ kargi, raxan Sensas ar iSli, viZmobiloT, _ miugo bednierebam, _ oRond... gafrTxileb, vici, ar gamova Cveni Zmoba da adre iqneba Tu gvian sityvas gatex, miRalateb da amis mere Zmoba aRar momTxovo.

 

       mTeli kvira Zmobdnen sixarbe da bedniereba. mere sixarbem didZali saqoneli iyida da savaWrod wasvla gadawyvita. bevri urCia bednierebam, cudis mets arafers mogitans aRma-daRma fulisTvis xetialio, magram sixarbem yuri ar aTxova, Tavisi gaitana, iqiT uCiCina bednierebas da mogzaurobaze daiyolia.

 

       mTeli Tve iares zRviT da okeaniT. gamZvinvarebulma qarebma xan saiT gaisroles savaWro gemi da xan saiT, bolos karibis zRvis napirebTan gariya da kldes Sealewa. mTeli gemidan mxolod sixarbe da bedniereba gadarCa. bevri icures megobrebma, okeanis bevr urCxuls gadaurCnen, bevri talRa da dineba gamoiares da bolos orive erTad erT kunZulze gairiynen.

 

       kunZuli angelozebiT iyo savse. am angelozebs mTeli kunZuli ulamazesad hqondaT mowyobili, _ maradmwvane leRvisa da atmis xeebi, didi da mravalferovani yvavilebi, romlebsac mudam Taflze utkbilesi neqtari gadmosdiodaT, mTebi da borcvebi Svel-iremiT da jixviT iyo savse, mdinareebi ki kalmaxiTa da oraguliT... mokled, sulo da gulo, ras ar naxavdi am kunZulze. megobrebma mTeli Tve dahyves, daisvenes, gailaRes, isiamovnes da bolos Sinisaken gasamgzavreblad mzadebas Seudgnen.

 

       Zmadnaficebma didi muxis xisgan erTi didi navi gamoTales, Sig yvela saxis xili da Ciri Cayares, mere TavianT maspinZlebs madloba mouxades da gamoemSvidobnen. angelozebma navSi Camjdar bednierebas wasvlis win uTxres:

 

       _ saCuqari gvinda mogceT. xoda am navSi racaa iqidan erTi rame amoirCie da rasac TiTs daadeb, maSinve oqrod giqcevTo. ifiqra bednierebam da gulze daido xeli. gaukvirdaT angelozebs, magram ras izamdnen? misces bednierebas oqros guli da daemSvidobnen. mere sixarbes miubrundnen da uTxres:

 

       _ saCuqari gvinda mogceT. xoda, am navSi racaa iqidan erTi rame amoirCie da rasac TiTs daadeb, maSinve uqrod giqcevTo. bevri ifiqra sixarbem, jer qoqosis kakalze SeaCera Tvali, mere ananasze _ es ufro didiao, mere sazamTroze _ es yvelaferze didiao... bolos sul mTlad gaxarbda da Zmadnafici bednierebisken gaixeda _ amxela kacia da, oqrod rom iqces, amiT yvelaze did mogebas vnaxavo, _ gaifiqra. ar gamohparvia bednierebas sixarbis iribi mzera, mixvda raSic iyo saqme da navidan gadmoxta. gamoekida ukan sixarbe. bevri irbines ase da bolos kunZuls samjer rom Semourbines sixarbe daiRala da gaCerda. suli rom moiTqves bednierebam uTxra:

 

       _ kaco, aki giTxari, rom Cveni Zmoba ar gamovao. _ Caecina am sityvebze sixarbes, mixvda, rom simarTle iyo, Cajda navSi martoka da Sinisaken mousva. is dRea da mas dRe rac bednierebasa da sixarbes erTmaneTisTvis Tvalic aRar moukravT.

 

Wiri iqa,

lxini aqa,

qato iqa,

fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi sazamTroebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels.  

 

 

qarTuli zRapari 7: meRore gvadi

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       soWSi iyo erTi axalgazrda meRore, saxelad gvadi, romelsac mTeli misi sicocxle Rorebis movlaSi gaetarebina da Tavisi saqmis ostati iyo. gvadis didi Sromis Sedegad sakmao qoneba daegrovebina. ocdaaTs rom miukakuna, mezoblebi SeuCndnen, asaki gemateba da, sanam gvian araa, Rorebs cota moeSvi da coli moiyvaneo. gvadisac WkuaSi daujda es azri da daqorwilda.

 

       kargi kaci iyo gvadi, mSromeli da ojaxis erTguli. dilidan daRamebamde Rorebs uvlida, aWmevda da asuqebda, Sin brundeboda kidev da sul colis movlasa da ferebaSi iyo. misi coli, Tekle, lamazi da werweti qali gaxldaT. Zlier uyvarda qmars meuRle da arafers aklebda. saxli da marani sul xvaviTa da baraqiT hqonda mudam savse, xoda Rorebis movla-patronoba kacs ise hqonda sisxl-xorcSi gamjdari, rom colsac siyvaruliT sul Wame-Wames eubneboda. ijda Tekle qalic da sul Wamda. col-qmars male sami Svili SeeZina. gvadi amaTac ise erTgulad da ise gulianad uvlida, rogorc Rorebs, _ dRe da Rame siyvaruliT sul Wame-Wames aubneboda da nair-nair da msuye salafavs ar aklebda.

 

       gavida Jami da daemsgavsnen tikebs gvadis col-Svili. ise Casuqdnen, rom fexze Zlivs dgebodnen. aRar epitnaveboda kacs CaTqvirebuli coli da dasiebul Svilebsac saxalxod ara erTxel SeurcxveniaT TavianTi mouqnelobiT marjve meRore. mixvda sawyali gvadi, rom col-Svili RorebiviT ar unda hyvareboda, imasac mixvda, rom yvelas da yvelafers Taviseburi midgoma sWirdeboda cxovrebaSi, mwared inana Tavisi Secdoma da im dRidan moyolebuli Rors RorisTvis sakadrisi mzrunvelobiT, col-Svils ki adamianuri siyvaruliT ekideboda. meRorem ojaxSi muclis amoyorva akrZala da aseTi mkacri siyvaruliT col-Svili sul male adamianebs daamsgavsa.

 

Wiri iqa,

lxini aqa,

qato iqa,

fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi muxa nesvebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels. 

 

 

qarTuli zRapari 8: goCa da gela
  
      
iyo da ara iyo ra,


       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       iyo ori oboli Zma, goCa da gela. Zmebi moxuc bebiasTan izrdebodnen. goCa ufrosi gaxldaT da bavSobidan Sromas iyo miCveuli, gela ki umcrosi da patarobidan bebiasgan iyo ganebivrebuli. ocdaaTis rom Seiqmna, goCas cotaodeni qoneba daegrovebina da colis moyvana gadawyvita. mTeli weli TavauReblad iSroma, aiSena mezoblad lamazi saxli, saqaTme da patara boseli da bavSobis megobari, TinaTini colad iTxova. iqorwines. cxovrobda col-qmari mSvidad da uSfoTvelad, maTi saxlidan xmamaRal sityvas ver gaigonebdi. goCas yanaSi simindi mohyavda, TinaTini ki qaTmebsa da mewvel Zroxas uvlida Sin. ase icxovres mTeli Tve.

 

       gela isev usaqmurobda da arafers akeTebda. amasobaSi Zvel saxlSi goCas dagrovili xoragi gaTavda da gelas da bebias saWmeli SemoakldaT. uwrialebT kuWi da aRar ician ra hqnan, arada iseTi amayebi arian, rom TinaTinTan gasvla da xmela puris Txovna eZnelebaT. bevri ifiqres. bolos dedaberma gelas urCia:

 

       _ ade biWo, wadi da goCas boselSi rom mewveli Zroxa hyavs Tavi gaagdebineo.

 

       wavida gelac da mohkveTa goCas ojaxis marCenal Zroxas Tavi. movida goCa saxlSi da ras xedavs! zis TinaTini da mosdis Rvarad cremli. tirilis mizezi rom Seityo gabrazda goCa, daamSvida meuRle, _ nu geSinia, RmerTi mowyalea da raRacas vizamTo, _ uTxra, magram oqros guli hqonda da Zmasa da borot bebiamiss araferi agrZnobina. ise SeWames gelam da mzakvarma dedaberma im saRamos Zroxis xaSlama, rom erTi TefSi goCasTvis da misi colisTvis ar miuwodebiaT.

 

       gaTenda dila. wavida goCa isev yanaSi samuSaod. TinaTini bostnis saqmes Seudga. amasobaSi gaeRviZa gelas da bebiamiss, kuWi auyunculdaT da mwvadi moundaT, xorci ki Tavze sayreli hqondaT, magram, wamlad rom gdomeboda kacs, erTi Reri SeSa ar ebadaT da aba ras izamdnen? gelas tyeSi wasvla da fiCxis motana daezara, mzakvarma dedabermac Tavze xeli gadausva da uTxra:

 

       _ wadi Svilo, goCas amodena saxl-kari abadia, maS ori Reri SeSa ar eqneba saCvenodo?!

 

       gadavida gela Zmis ezoSi, SeSas ver miagno, mere ifiqra, aba, SimSiliT Tavs xom ar moviklavT me da bebiaCemio, waukida saxls cecxli da samwvaded aagizgiza. Sewva nakverCxalze mwvadi da mere Sinisaken mousva. ise SeWames gelam da mzakvarma dedaberma im saRamos Zroxis mwvadi, rom erTi Samfuri goCasTvis da misi colisTvis ar miuwodebiaT.

 

       movida goCa saxlSi da ras xedavs! zis TinaTini da mosdis Rvarad cremli. tirilis mizezi rom Seityo gabrazda goCa, daamSvida meuRle, _ nu geSinia, RmerTi mowyalea da raRacas vizamTo, _ uTxra, magram oqros guli hqonda da Zmasa da borot bebiamiss araferi agrZnobina. im Rames boselSi moisvena usaxl-karod darCenilma col-qmarma.

 

       gaTenda dila. wavida daRonebuli goCa isev yanaSi samuSaod. TinaTini bostnis saqmes Seudga ise, rom dana pirs ar uxsnida. amasobaSi gaeRviZa gelas da bebiamiss, kuWi auyunculdaT da xaSi moundaT. faSvi da Cliqebis meti ra hqondaT, magram amodena Signeuls mdinareze Catana da garecxva ar undoda? ifiqra borotma dedakacma da gelas gasZaxa:

 

       _ wadi Svilo, goCas kargi Wa aqvs ezoSi, ra uWirs, rom CaZvre da xaSi iqve garecxoo?!

 

       gadavida gela goCas ezoSi, CaZvra WaSi da garecxa saxaSe. ise SeWames gelam da mzakvarma dedaberma im dRes xaSi, rom erTi jamiT goCasTvis da misi colisTvis ar miuwodebiaT.

 

       movida goCa saxlSi da ras xedavs! zis TinaTini da mosdis Rvarad cremli. tirilis mizezi rom Seityo gabrazda goCa, _ nu geSinia, RmerTi mowyalea da raRacas vizamTo, _ es ki uTxra cols, mere daavlo kombals xeli da gadaxta Robeze, miuvarda goCasa da borot bebiamiss da cema-tyepiT orives sul Tav-yba gauerTiana. rtymasa da cemaSi bebia-SviliSvilma goCas hkiTxa, _ ra iyo, risTvis gvklavo? goCam ase upasuxa, _ axali gamoTlili kombalia da aba sxvanairad rogor gavsinjoo?

 

       im dRidan moyolebuli gelam da borotma dedaberma Wkua iswavles da goCa da Tavisi coli aRar SeuwuxebiaT. TinaTins xuTi Svili eyola, xuTive erTmaneTze kargi, janmrTeli, sulgrZeli da wesieri, gelas da borot bebiamiss ki martoobaSi amoxda suli.

 

Wiri iqa,

lxini aqa,

qato iqa,

fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi gargrebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels. 

 

 

qarTuli zRapari 9: Wiaberi da Wola

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       iyo ori Tanamewile lazi vaWari, Wiaberi da Wola. ymawvilobidan erTad vaWrobdnen da ucxo qveynebSic erTad dadiodnen. Sors iyo maTgan erTmaneTis Ralati da Suri. ase ganvles TavianTi cxovrebis didi nawili da Zmurad gamdidrebulma vaWrebma samocdaaTs bednierad miukakunes.

 

       erT dRes ori megobari sawyobSi ijda da masaCusecidan Camotanil virTevzas Seeqceoda. orives Zlier uyvarda atlantiuri virTevza, oRond erTi ucnauroba sWirda orives, _ Wiaberi mudam Tavidan iwyebda Wamas da kudiT amTavrebda, Wola ki piriqiT _ kudidan iwyebda da TaviT amTavrebda. axlac SemTxvevam moitana da ori vaWari saubarSi Caeba _ erTi erTs amtkicebda da meore _ meores. didi xani bWes, mere bWoba kamaTSi gadaizarda, kamaTi _ SelaparakebaSi, Selaparakeba ki CxubSi. im saRamos ase naCxubrebi dacildnen erTmaneTs beberi megobrebi.

 

       mTeli weli ise gavida Wiabersa da Wolas erTmaneTi ar unaxavs. bolos martooba mobezrdaT da gadawyvites, mosamarTlesTan misuliyvnen da sadavo sakiTxi erTxel da samudamod moegvarebinaT.

 

       didxans idava orma beberma sasamarTloze, magram verc erTma gadaTqva Tavisi azri da verc meorem. is ki ara da erTmaneTi gamolanZRes da kidev ufro metad iCxubes. bolos mosamarTlem aseTi ganaCeni gamoitana:

 

       _ axlave waxvalT rizes sanapiroze, Suquras marjvniv Wola dadgeba, marcxniv _ Wiaberi. mere aiRebT joxs da qviSaze rac ki erTmaneTis sawinaaRmdego gagaCniaT yvelafers CamowerT. amis mere waxvalT qvis saTlelSi, saWriss aiRebT da TeTr marmariloze rac ki rame kargi iciT erTmaneTis Sesaxeb imas amotvifravT. xvale diliT jer zRvaze gavideT saCivari wavikiTxoT, mere qvis saWrelSi SeviaroT da erTmaneTis qebac wavikiTxoT, Sevajameb yvelafers da ganaCens adgilzeve gamogitanTo.

 

       moewonaT vaWrebs es azri. gaswies sasamarTlodan da yvelaferi pirnaTlad Seasrules. meore dRes sasamarTlos ezoSi Seikribnen mosarCleebica da mosamarTlec da dawerili Cvenebis wasakiTxad gaeSurnen. mividnen zRvis piras da araferi daxvdaT. orivem gadaifica, Tqveni davaleba sisruleSi moviyvaneTo, magram... zRvis moqcevasa da miqcevas am ori bebris sarCeli sulmTlad aRegava pirisagan miwisa. mere qvis satexSi wavidnen da ori TeTri marmarilos qva naxes. erTica da meorec megobris saqebari sityvebiT iyo savse. mosamarTlem guldasmiT waikiTxa yvelaferi da mere or mosarCles miubrunda:

 

       _ buneba rom brZenia da araferi eSleba, xom meTanxmebiT?

 

       _ brZenia, brZeni... _ upasuxa orivem.

 

       _ xoda, am dalocvilma bunebam Tqveni wyena wamSi aRgava, ai siyvaruli ki qvis gulze ise Rrmad amotvifruli daitova, rom kidev erTi saukune gaZlebs. aba Tqven raRa mogividaT? gaaqarwyleT wyena da erTmaneTis siyvaruli gulze samudamod amoitvifreTo.

 

       SercxvaT Zvel megobrebs, gadaexvivnen erTmaneTs da im dRidan moyolebuli Zmebad darCnen.     

 

Wiri iqa,

lxini aqa,

qato iqa,

fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi pantebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels.  

 


qarTuli zRapari 10: Cveneburebi

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       mesxeTis erT Rarib sofelSi iyo ori oboli Zma, zviadi da kaxaberi. erTic meTevze iyo da meorec. Zmebi bavSobidan Sromas iyvnen miCveulebi. qvabliani da focxovi xelaobiT da badis sroliT xuTi TiTiviT icodnen. Sroma ar ezarebodaT, oRond mdinareebSi TevzaobiT bevrs verafers Soulobdnen. axalcixeSi erTi moxuci xizabavreli brZeni, tao cxovrobda. Seecoda moxucs mSromeli biWebi da zRvaze wasvla da naviT Tevzaoba urCia, _ garja ar Tqven gezarebaT, wadiT da did qonebas moixveWTo. amaTac gadawyvites bedi ecadaT da biZaSvilebTan lazeTSi gadasuliyvnen.

 

       zviadi da kaxaberi lazma biZaSvilebma daakvalianes. maTi rCeviT Zmebma ori didi navi iqiraves da Sav zRvaSi Secures. sami dRe da Rame iTevzaves Zmebma. orive navi piramde iyo savse da Tevzs veRar itevda. gezi ukve Sinisaken hqondaT biWebs aRebuli, rom saSineli grigali amovarda, aitaca navebi, cxra dRe da Rame ase atacebuli atara da meaTe dRes Ramis wyvdiadSi konstantinopolis maxloblad napirze gariya. ukuneTi Rame iyo. irgvliv araferi Canda. mere kaxaberi axlomdebare borcvis Tavze avida da sadRac Sors erTi mxrColavi Wraqis sinaTles mohkra Tvali. Zmebmac am sinaTlisken gaswies. bevri iares Tu cota iares miadgnen patara qoxs, romelSic moxuci jadoqari ijda da oqrosydiani wignidan Wraqis Suqze Sesalocebs kiTxulobda. jadoqarma Sin SeipatiJa, daapura da vinaoba da ambavi hkiTxa. rom gaigo, qarTvelebi iyvnen, Zalian gauxarda, _ Turme Tornike erqva da TviTonac warmoSobiT mesxi iyo, olTiseli. Seecoda jadoqars Zmebi da maTi daxmareba gadawyvita:

 

       _ biWebo, Cveneburebi yofilxarT, xoda rac gindaT mTxoveT, orives erT survils agisrulebT, oRond kargad dafiqrdiT, erTi Txovnis garda, ca rom gaskdes da miwa gaipos, sxvas arafers agisrulebTo.

 

       _ jadoqaro, napirTan erTi navi maqvs TevziT savse, Tu SegiZlia, es Tevzi oqrod aqcieo _ Txova kaxaberma. jadoqarma Seuloca da uTxra:

 

       _ kaxaber, Seni survili asrulebulia, gaswie napirisken da naxav, rom navi sul oqrodqceuli TevzebiTaa piramde savseo. _ kaxabers Zma arc ki gaxsenebia, sanapirosken ise mokurcxla.

 

       zviadi mdumared idga da xmas ar iRebda. mere Tornike jadoqari Tavad SeekiTxa ymawvils:

 

       _ Tqvi rame Svilo, ras gaCumebulxar? neba Senia, _ rasac metyvi, erT survils dauyovnebliv agisrulebo.

 

       zviadi Zmis sixarbiT iyo gaognebuli da ar icoda ra eTqva. cota xani kidev Cafiqrda da mere konstantinopolSi gadmoxvewil da gajadoqrebul qarTvel moxucs mSvidad upasuxa:

 

       _ Tornike papa, ra vici ra giTxra? zRvaSi rom gavedi gamdidrebis survili mec iseve momdeboda, rogorc Cems Zmas, magram, ar miwyino, vdgevar axla, giyureb ucxo miwaze gadmoxvewil da gajadoqrebul qristean qarTvels da vSiSob, _ ar minda, mSobliuri miwidan mec ise movwyde da gadavixvewo, rom Sin dabruneba ver SevZlo verasodes. yvelaze metad Cemi samSoblo, Cveni soflis eklesia da Cveni xalxi menatreba, xoda... saTxovari Tu maqvs, erTs gTxov _ me da kaxaberi Sin mSvidobiT Cagviyvane da sxva araferi minda Sengan oqro kaco.

 

       gaaxsenda jadoqars Tavisi bavSoba, Tavisi samSoblo, deda, mama, da-Zmebi, Crdilis tba, Tavisi saxl-kari da soflis Saragaza, am Saragzaze mdgari gumbaTovani eklesia da Tvalze cremli moadga. mixvda zviadis naTqvam simarTles da gonier ymawvils ase Tvalebacremlebulma miugo:

 

       _ kargi kaci yofilxar Svilo da siyvaruli gdebia sulSi, agisruleb survils da CagiyvanT Senca da kaxabersac Sin mSvidobiT... _ mere dafiqrda da cotaodeni yoymanis Semdeg ganagrZo: _ oRondac karebis ukan ankess xom xedav? ai es ankesi waiRe Cemgan saCuqrad. roca ar unda gadaagdo da sadac ar unda isrolo, amis wyalSi CaSveba da Tevzis amoyvana erTia. aiRe es ankesi da sikeTeSi moixmare, kargo Svilo. _ Tqva es, xeli xels Semohkra da gauCinarda.

 

       aiRo zviadma naCuqari ankesi da wamovida napirisken, ipova sakuTari Zma, romelic ukve navSi Camjdariyo da oqrod qceuli TevzebiT moxibluliyo, Cajda TviTonac Tavis navSi da saqarTvelosken mousva. Tornike jadoqris wyalobiT gaTenebisas ukve saqarTveloSi iyvne Casulebi. lazeTSi zviadma Tavisi nadavli karg fulad Caabara vaWrebs, mere naqiravebi navebi patrons Caabares, ahkides cxenebs oqrodqceuli TevzebiT savse xurjinebi da ase amxedrebulebi Zmebi mesxeTSi TavianT sofelSi dabrundnen.

 

       kaxaberma Zmas erTi oqros Tevzi ar aCuqa. oqro fulSi gadacvala da mohyva am fulis uazrod da umiznod flangvas. zviadma ki am mogzaurobiT naSovni ori kapikiT saxli aiSena, erTi keTili saroeli qali SeirTo colad da gamravlda. ixrCoboda kaxaberi yoveldRe Warbi fuliT SeZenili siameebis siuxveSi. zviadi ki moxuci jadoqris naCuqari ankesiT yovel dRe focxovSi da qvablianSi Tevzaobda da SromiTac bevrs Sromobda, magram, jadosnuri ankesis meSveobiT, daWeriTac bevrs iWerda da Semosavalic sakmarisi hqonda. erTi dRec kaxaberma mTeli kasri Rvino iyida, Sig CaZvra, bolomde dalia, daiTro, daeZina da ase mZinare sakuTar SardSi CaixrCo. zviadi ki gamravlda da mTeli Tavisi sicocxle jadosnuri ankesiT TevzaobaSi gaatara... moeswro Svilebs, SviliSvilebs da imaT Svilebsac.

 

       Wiri iqa,

       lxini aqa,

       qato iqa,

       fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi aluCebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels.  

 

qarTuli zRapari 11: briyvi Wkviani

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       sofel javaSi iyo erTi da-Zma, ia da iveri. ia laRi da kacTmoyvare gogo iyo, mxiaruli da megobara, magram kiTxvaSi moikoWlebda. iveri bejiTi biWi gaxldaT da wigni ise uyvarda, xelidan ver gaagdebinebdi, magram adamianebTan urTierTobas gaurboda mudam. xoda darboda ia aRma-daRma, megobrobda mTel sofelTan da mis garSemo rac xdeboda yvelaferi xuTi TiTiviT icoda. mokled, yvelas icnobda ia da yvela icnobda ia gogos. iveri ki ijda ded-mamis biblioTekaSi gamoketili, kiTxulobda, mecadineobda da swavlobda. biWi ukve cxra enas wyaliviT fqvavda da meaTes ewafeboda.

 

       erT dRes ojaxSi naTesavi ewviaT oSkidan da da-Zmas TiTo oqro aCuqa. gauxardaT bavSvebs da gadawyvites, meore dRes ded-mamas goris bazarSi gahyolodnen da naCuqari fuliT mecxvare ZaRlebi eyidaT. iverma Tavidanve masxrad aigdo patara da da sul ase aZaxa:

 

       _ ra ici, gogo, Sen ZaRlebis? ra wagikiTxavs an maT jiSebze an maT movlazeo? _ TviTon cxvirs ibzekda, nikaps maRla wevda da amayad gaiZaxoda, _ sityva ZaRli cxra enaze SemiZlia giTxra rogorcaao?

 

       iam Zmis trabaxs da dacinvas yuri ar aTxova, im saRamos mezobel mecxvare biWs Seuara da rCeva-darigeba hkiTxa, mere saxlSi molic-licda, mSvidad daiZina da mTeli Rame lekvebze iocneba. iverma ki Tavi wignebSi Cargo da, xeli razec miuwvdeboda, ZaRlebis Sesaxeb yvelaferi gadaqeq-gadaikiTxa.

 

       dila ar iyo gaTenebuli rom mTeli ojaxi goris gzas daadga. bevri iares Tu cota iares Cavidnen qalaqSi. bazari savse iyo saqarTvelos da msoflios yvela kuTxidan Semotanili saqonliT. sulo da gulo, ras ar naxavdi! cxovelebis bazroba mecxvare lekvebs mihqonda! iam erTi lamazi Calisferi lekvi amoirCia. iverma bevri arCia da bolos erT rux lekvs daado TiTi. gamyidvels rCeva undoda mieca, magram amayma biWma sityvis Tqmis ufleba ar misca, _ rasac viTxov, swored is mindao! _ daiJina da Tavisi gaitana kidec.

 

       wamoiyvanes ZaRlebi bavSvebma javaSi. saRamoTi ivaxSmes da TavianT oTaxebSi dasaZineblad wavidnen da Tan TavianTi ZaRlebi gaiyoles. ojaxi Rrma Zils miscemoda, rom Sua Ramisas iveris yvirili moesmaT. imxela xmaze bRaoda biWi, rom mTeli sofeli moqanda saSvelad. Sevidnen oTaxSi da ras xedaven! _ scemia Turme mZinare ivers Tavisi axali nayidi ZaRli da Tavidan fexebamde dauglejia. sad iyo da sad ara, mezobeli mecxvarec gamoCnda, daavlo Tofs xeli da pir-xaxa dasisxlianebul cxovels tyvia Sig SufblSi daaxala. mere ivers moubrunda da uTxra:

 

       _ biWo, mTeli dRe wignebSi iqeqebi, ZaRlis saxeli cxra enaze gcodnia da imdeni ar ici, rom ZaRlis magivrad mglis lekvi giyidiao?!

 

       Sercxva ivers da amayi Tavi sircxvilisgan Zirs daxara.

 

       Wiri iqa,

       lxini aqa,

       qato iqa,

       fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi guda leRvebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels. 

 

22 ivnisi, 2009 weli

 

qarTuli zRapari 12: colis siTbo

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       saingilos erT patara da miviwyebul sofelSi cxovrobda erTi sawyali da metad dakninebuli axalgazrda col-qmari, laSa da lela. laSa metyeve iyo, lela ki soflis skolaSi muSaobda maswavleblad.

 

       erT saRamos laSa tyidan dabrunda, morebi ficrulSi daabinava, xelebi daibana da Cveulebisamebr saWmelad dajda. lelac Cveulebisamebr datrialda, qmars didi gobiT lobio moutana da TviTonac gverdze mujda. ar vici ra fexze adga laSa im dRes an ra SeemTxva, magram... gasinja erTi kovzi lobio da sastikad gajavrda, magidas muSti druza da cols uRriala, _ lobios wiwaka akliao.

 

       _ ras ambob, laSa? vuqeni, sayvarelo, namdvilad vuqeni, magram etyoba, tkbilisa gamodga... Sen amaze ar ijavro, axlave davamatebo _ miugo gamgebianma meuRlem da sakuWnaosken gaeSura, magram laSa mainc gulze skdeboda da cofebs yrida.

 

       _ axla ar Cagamatebineb arafers, Tavidanve unda gefiqra, rom kerZi gagecxarebinao! _ erTi iRriala, daavlo quds xeli, wamoxta zeze, gaixura kari, dahkra fexi da saxlidan wavida.

 

       bevri itira lelam, magram aba ras izamda? qmris gamoxtomas da Sinidan wasvlas verc Tavi gaugo da verc bolo. sofelSi ki yvelas uTxra laSas dakargvis Sesaxeb, magram aRmoCnda rom misi asaval-dasavali aravin icoda. Seegua.

 

       cxra dRe da Rame Seusveneblad iara laSam da bolos, meti rom aRar SeeZlo, daqanculi da damSeuli lores olqis sofel alaverdSi kardakar Camoiara da Ramis gasaTevi da saWmeli iTxova. erTi didi saxlis didi aivnidan erTma patara diasaxlisma gadmoixeda da gadmosZaxa:

 

       _ aseT binZurs da daglejils Sin ver SemogiSveb, magram Tu ginda midi da saxlis ukan saRoreSi moisvene da salafavs mogitano.

 

       bevrs verafers ewia laSa, magram qancgawyvetilsa da damSeuls mainc gauxarda da daTanxmda. diasaxlisma gobiT salafavi Camoutana. Rorebi rom ar SeWamdnen iseTi ram gaxldaT es salafavi, magram laSam sul TiTebis lokviT CaTqvlifa, mere Rurebs miuwva, zurgi iqcia da daiZina.

 

       meore dRes dilauTenia Rorebis Wyivilma gaaRviZa. daixeda da ras xedavs! Tavidan fexebamde sul Roris nexviTaa moTxvrili, magram aba raRas izamda? mouxada diasaxliss madloba da gzas daadga.

 

       cxra dRe da Rame Seusveneblad iara laSam da bolos, meti rom aRar SeeZlo, daqanculi da damSeuli samcxis sofel olTisSi kardakar Camoiara da Ramis gasaTevi da saWmeli iTxova. erTi didi saxlis didi aivnidan erTma patara diasaxlisma gadmoixeda da gadmosZaxa:

 

       _ aseT nexvSi amogangluls Sin ver SemogiSveb, magram Tu ginda midi da saxlis ukan saZaRleSi moisvene da salafavs mogitano.

 

       bevrs verafers ewia laSa, magram qancgawyvetilsa da damSeuls mainc gauxarda da daTanxmda. diasaxlisma gobiT salafavi Camoutana. ZaRli rom ar SeWamda iseTi ram gaxldaT es salafavi, magram laSam sul TiTebis lokviT CaTqvlifa, mere erT qecian finias gverdSi miuwva, zurgi iqcia da daiZina.

 

       meore dRes dilauTenia finias yefam gaaRviZa. daixeda da ras xedavs! Tavidan fexebamde sul rwyilebiTaa modebuli, magram aba raRas izamda? mouxada diasaxliss madloba da gzas daadga.

 

       cxra dRe da Rame Seusveneblad iara laSam da bolos, meti rom aRar SeeZlo, daqanculi da damSeuli afxazeTis sofel gagras miadga, kardakar Camoiara da Ramis gasaTevi da saWmeli iTxova. erTi didi saxlis didi aivnidan erTma patara diasaxlisma gadmoixeda da gadmosZaxa:

 

       _ aseT nexvSi amogangluls da qecians Sin ver SemogiSveb, magram Tu ginda midi da saxlis ukan sajiniboSi moisvene da salafavs mogitano.

 

       bevrs verafers ewia laSa, magram qancgawyvetilsa da damSeuls mainc gauxarda da daTanxmda. diasaxlisma gobiT salafavi Camoutana. cxeni rom ar SeWamda iseTi ram gaxldaT es salafavi, magram laSam sul TiTebis lokviT CaTqvlifa, mere TivaSi miwva, zurgi iqcia da daiZina.

 

       meore dRes dilauTenia cxenebis Wixvinma gaaRviZa. Turme amis rwyilebi cxenebs gadasdeboda da patroni gagiJebas iyo. cxenebis Wixvins komblis da ketis qneva mohyva. imdeni scemes Seni laSa, imdeni, rom erTi nekni aRar SerCa mTeli. mere mokurcxla, Tavqudmoglejilma bevri irbina da sikvdils Zlivs gamoaswro.

 

       Camoyara yurebi laSam. mixvda colis siTbosa da Tavis Secdomas. sinanuliT bevri itira da iloca. RmerTs Txova, _ oRond lelasTan damabrune mSvidobiT da sxvas arafers gTxovo. gamoTala mere erTi joxi da nabegv-nacemma koWlobiT Sinisaken mousva. rogorc iqna kaxamde miaRwia, iqidan erTma keTilma vaWarma uremze Sesva da Zlier daRlili da daSavebuli kaci saxlis karamde miiyvana. gamoegeba lela qmars, Seundo Cadenili boroteba da Sin didi alersiT miiRo. lelas oqros gulisa da xelebis wyalobiT laSa male momagrda da ganikurna. Seeba mere ojaxis uRels da sicocxlis bolomde lela iseTi didi sitkboebiT uyvarda, rom wiwaka aRarasodes mouTxovia.

 

       Wiri iqa,

       lxini aqa,

       qato iqa,

       fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi Rorqliavebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels. 

 

 

23 ivnisi, 2009 weli

 

 

qarTuli zRapari 13: juja jari

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       saqarTveloSi iyo erTi Zlevamosili da brZeni mefe, saxelad muxrani. moxuc xelmwifes erTad-erTi vaJi ebada, saxelad nasyida. muxran mefis sikvdilis Semdeg qveynis marTva-ganmgebloba nasyidam gadaibara.

 

       dabali kaci gaxldaT axalgazrda mefe. erT dRes sulSi eSmaki SeuCnda da uTxra:

 

       _ risi mefe xar, garSemo Tu Senze maRali xalxi gaxveviao?

 

       eSmakis naTqvami Sig gulSi moxvda mefes da axlad gaCenilma Surma tvini SeuWama. bevri ifiqra nasyidam da brZaneba gasca, rom arc samefo karze, arc dasSi, arc sasamarTloSi da arc jarSi Tavisze maRali kaci ar daeSvaT. Tvis miwuruls mTeli saxelmwifo juja kacebis xelSi aRmoCnda.

 

       erT dRes saqarTvelos sazRvrebs sparselebis jari moadga. nasyida mefemac saswrafod Sekra Tavisi jari da brZolis velze gamoiyvana, magram mTel jarSi kaci ar moiZebneboda maRali, tanadi da Zlieri. xoda gamovida juja jari sparselebis dasaxvedrad, magram vai im gamosvlas! juja qarTvelebi wamSi damarcxdnen da mTeli saqarTvelo sparselebis lukmad iqca. nasyida mefe ki iranis Sahs tyved Cabarda da, rogorc vici, juja-mefe dResac Sahis laqiad da xelis biWad msaxurobs.

 

       Wiri iqa,

       lxini aqa,

       qato iqa,

       fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi Wylinti simindis taorebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels.  

 

29 ivnisi, 2009 weli

 


qarTuli zRapari 14: sami Zma da qila oqro

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       artanujSi cxovrobda sami kalatozi Zma, _ Jamieri, orbeli da paata. Jamieri ufrosi iyo, orbeli _ SuaTana, paata ki umcrosi. Zmebi simdidriT ver daikvexnidnen, magram saqme xuTianze hqondaT awyobili da sawuwunoc araferi uWirdaT. midiodnen Zmebi yoveldRe SatberdSi, amtvrevdnen qvas, mohqondaT artanujSi da aSenebdnen qalaqs.

 

       erT dRes Zmebi Cveulebisamebr dilauTenia adgnen da qvis satexad Satberdisken gaswies. naxevarma dRem SromaSi ise ganvlo, rom Tavi ar auweviaT. ukve Sin wamosasvlelad emzadebodnen, rom paatam sabolood moiqnia weraqvi da kldis Zirs erTi gemrielad dahkra. CamoiSala kldis Ziri da gamoCnda qvemoT grZeli da ganieri naprali. gaukvirda biWs, Zmebs uxmo, amaTma paatas Toki moabes da napralSi CauSves. Cavida biWi napralSi da ras xedavs! mTeli qila oqroa upatronod dagdebuli. gauxarda paatas, swvda qila oqros da gulSi Caxutebuli amoitana. Zmebi Tvalebs ar ujerebdnen. qila xelidan xelSi gadadioda da ise moxda, rom amden sixarulSi paatas napovni xelidan gauvarda. igora qilam, igora da bolos ufskrulis piras migorda, gaCerebas apirebda, magram sad iyo da sad ara am Jams niavma daubera, ubiZga qilas da ufskrulSi Caagdo. gadaixedes Zmebma da dainaxes, rom qila oqros ufskrulis fskerze gaudenia zRarTani, magram qila ar gatexila da oqro isev uvneblad yria.

 

       saSineli da didi iyo es ufskruli da Zmebma kargad icodnen, rom iq Casuli kaci ar iyo cocxlad amosuli. guls SemoeyaraT Zmebs, magram aba raRas izamdnen? Sin wamosvla daapires, rom paata gaxarbda, sulma sZlia da Tqva, _ Caval da amovitano. bevri uSales Zmebma, _ nu izam, fulis gamo Tavs nu dakargavo, _ magram ar ismina da ara da ar daiSala umcrosma Zmam. iwyo paatam ufskrulSi Casvla da naxevarze rom Cavida, erT lodze fexi aucda, gadavarda, ufskrulis SuagulSi qila oqros gverdze moadina zRarTani da suli ganuteva.

 

       Zlier Sewuxdnen Zmebi, magram aba raRas izamdnen? Sin wamosvla daapires, rom orbeli gaxarbda, sulma sZlia da Tqva, _ Caval da amovitano. bevri uSala Jamierma, _ nu izam, fulis gamo Tavs nu dakargavo, _ magram ar ismina da ara da ar daiSala SuaTana Zmam. iwyo orbelma ufskrulSi Casvla, miaRwia fskers, daavlo qila oqros xeli da amosvla iwyo. naxevarze ar iyo amosuli, rom erT lodze fexi aucda, gadavarda, ufskrulis SuagulSi umcrosi Zmis gverdze moadina zRarTani da suli ganuteva.

 

       Zlier Sewuxda Jamieri, magram aba raRas izamda? bevri aRar ufiqria, Caimuxla, mxurvaled iloca Zmebis sulebis gadasarCenad, mere qudi daixura, weraqvi mxarze gaido da Sinisaken wamovida.  am ambis Semdeg Jamierma kalatozobas Tavi daaneba, dandalos maxloblad gadacxovrda, Woroxis pirze dasaxlda da meTevzeoba daiwyo.

 

       im weliwads gazafxulze didi wvima movida, moawyda ufskruls riyidan Camonadeni wyali da yvelaferi erTi didi da boboqari niaRvriT waleka. niaRvari Woroxs SeurTda da gezi Savi zRvisken aiRo. gamovida erT dRes Jamieri saTevzaod, gadaagdo mdinareSi bade, moqaCa, amoiRo da ras xedavs? _ badis jibakSi swored is qila oqroa Tavisi Zmebi rom gaaxarba da imsxverpla. gauxarda Jamiers, ufals madloba Seswira da icxovra tkbilad da bednierad.

 

       Wiri iqa,

       lxini aqa,

       qato iqa,

       fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi nazuqebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels.  

 


29 ivnisi, 2009 weli

 
 

qarTuli zRapari 15: fxiani mesxi da eSmaki

       iyo da ara iyo ra,

       RmrTis ukeTesi ra iqneboda?

       iyo SaSvi mgalobeli,

       RmerTi Cveni mwyalobeli.


 

       varZiis monasterSi feriscvalebisas mTeli mesxeTidan mrevli Sekrebiliyo. uyura mrevls eSmakma, uyura da bolos gajavrda, _ axla vanaxeb amaT Cems Zlierebas da qristeanobaze xels avaRebinebo! _ Tqva es, gaSala frTebi, wamoafrinda xalxs Tavze, CaiWira mrevli Tavis klanWebSi, aitaca caSi da mtkvris SuagulSi Cayara, TviTon ki erTi batara borcvis Tavze erTi didi muxis ZirSi dajda da seiris sayureblad moemzada.

 

       gaognebuli xalxi wamSi gons moego da rTuli mdgomareobidan gamosavlis Zebna iwyo.

 

       sperelma Tqva: _ sircxvilia, ase Coxa-axaluxSi gamowyobili saxalxod xel-fexis qnevas da Wyumpalaobas xom ar movyvebio _ cxviri aibzika da sul ase cxvirabzekili umal daixrCo. 

 

       Tuxariselma Tqva: _ rac miweria, ar amcdebao _ yvelaferi beds miando, sicocxleze xeli Caiqnia da umal daixrCo.

 

       banelma Tqva: _ RmerTo, mTeli Cemi sicocxle banas karze locvaSi da galobaSi gavatare da aba, aseT morwmunes me Sengan es mekuTvnodao? _ wamoroSa, mTeli sul-xorci wyeniT aevso, damZimda da umal daixrCo.

 

       iSxneli eSmaks moubrunda da gineba dauwyo: _ vinc Cven aq Cagvyara, imis deda vatireo! _ moeRo piri da javrmoreuli yviroda. am yviril-yvirilSi wyali eylapa da esec umal daixrCo.

 

       olTiselma ifiqra: _ mtkvarma me ra unda damakloso _ gaamayebulma dinebis aRma iwyo curva, Zala gamoelia da umal daixrCo.

 

       mamrovaneli locvad iqca da RmerTs gadarCenas evedreboda: _ codvebi Seminde da gansacdelisgan mixsenio _ sakuTari Tavis saSvelad ki TiTis ganZreva eZneleboda. iburtyuna, iburtyuna da esec umal daixrCo.

 

       farxleli Civils mohyva: _ aseTi Coxa gamifuWdao _ sul ase Civil-CiviliT daeSva mdinaris fskerze da umal daixrCo.

 

       artaanels ise SeeSinda sinamdvilis danaxvisa, CayvinTa da ase apirebda napirze gasvlas, magram mRvrie wyliT dabrmavebuli erT did lods Seenarcxa, Tavi gauskda da umal daixrCo.    

 

       artanujeli SiSma aitana, akankalda, Seiborka, gaqvavda, qvasaviT damZimda, CaiZira da umal daixrCo.

 

       kumurdoelma amdeni damxrCvali rom dainaxa, ifiqra: _ sadac xalxi, iqac meo _ curva Sewyvita da umal daixrCo.

 

       eruSeTelma xan iqiT gaixeda, xan _ aqeT, xan ra manZili gazoma, xan romeli sanapiro SeaTvaliera, _ undoda swori gadawyvetileba mieRo, bevri gaTvala, iyoymana da amasobaSi esec umal daixrCo.

 

       dlivelma Tqva: _ gana ra unda momivides, ra meCqareba, mivyvebi dinebas da bolo-bolo Tbilisamde sadRac gamriyavso _ ase tiv-tiviT maxamabadamde Cavida, iq ki TaTrebma gaqurdes, mere mtkvarSi ukres Tavi da umal daaxrCes.

 

       zarzmelma gaxarebuli eSmakis saxes mohkra Tvali da krulvas mohyva: _ dawyevlos RmerTma Seni Tavi da tani, wyeulo eSmakoo! _ krulvaSi wyali eylapa da umal daixrCo.

 

       axalcixelma Tqva: _ rom gadavrCe, mere ra? Ziri me ara maqvs da fuZe, qoneba da oqro kidev me ar mabadiao _ moeSva mcdelobas da umal daixrCo.

 

       aspinZelma garSemo gaWirvebuli xalxi rom dainaxa, guli daewva da Tqva: _ vax, sawylebi! neta amaTi daxmareba SemeZloso! _ da sxvaze ase umizno fiqrSi esec umal daixrCo.

 

       walkelma Tqva: _ samoTxe mirCevnia amqveyniur tanjva-wvalebaso _ sikvdili gadawyvita da umal daixrCo.

 

       awyverelma Tqva: _ eSmakis ganazraxs, me, es erTi kaci win rogor aRvudgebio? _ waerTva imedi, Caiqnia xeli da umal daixrCo.

 

       ijda eSmaki da xalxis uTaobaze xiTxiTebda. _ aba amaT me ra unda damaklono! _ kvdeboda siciliT.

 

       sikvdilsSerigebul amden cocxal mesxSi erTi vargaveli glexi biWi, cotne gamoreuliyo. cotnem erTi ki gaivlo gulSi, _ Sens saxels venacvale, ufaloo! _ mere xelebi daikapiwa, Tavi CaRuna, arc eSmakisTvis Seuxedavs, arc CoxisTvis, arc suleli xalxisTvis da ase TavCaRunulma rac Zali da Rone hqonda mousva da kargi mklavuriT gavida napirze. suli rom moiTqva, dainaxa, rom erTi axalqalaqeli ixrCoboda da suls Rafavda, Caxta mdinareSi, Caavlo xeli da Zmobili sikvdils xelidan gamostaca. mere miixed-moixeda, dainaxa, eSmaki siciliT mucelze goravda. daavlo cotne biWma kombals xeli, eSmaks zurgsukan miepara da imdeni uTavaza, sanam suli ar gaafrTxobina.

 

       Wiri iqa,

       lxini aqa,

       qato iqa,

       fqvili aqa,

 

       cidan mogoravdnen did-didi kverebi: erTi Sen, erTi Sen, erTic kidev zRapris mTqmels. 

 

 

29 ivnisi, 2009 weli

[1]mediCi _ XIV-XVIII saukuneebSi florenciis Zalian Zlieri da gavleniani dinastia. am ojaxidan iyo ramodenime romis papa, ramodenime safrangeTis dedofali da ramodenime florenciis mmarTveli.